Biyoloji
Soyağacı Analizi
Soyağacı analizi, bir ailede nesiller boyunca görülen bir özelliğin veya hastalığın aktarımını incelemek için kullanılan şematik yöntemdir. Genetik özelliklerin kalıtım biçimi (otozomal baskın, otozomal çekinik, X’e bağlı gibi) bu yöntemle tespit edilebilir.
Soyağacı Sembolleri
- Yuvarlak: Kadın birey
- Kare: Erkek birey
- Dolgu (içi boyalı): Özelliği/hastalığı taşıyan birey
- Boş (içi boş): Sağlıklı birey
- Yarım boyalı: Taşıyıcı birey (çekinik hastalıklar için)
- Çizgi ile bağlama: Evlilik
- Çocuklar: Evlilik çizgisinden aşağıya doğru çıkan dallarla gösterilir
Soyağacı Analizi ile Kalıtım Tipinin Belirlenmesi
Soyağacındaki bireylerin taşıdığı özelliklerin dağılımına bakılarak, kalıtımın hangi yolla gerçekleştiği tahmin edilebilir.
Otozomal Baskın Kalıtım Özellikleri
- Her kuşakta görülür, kuşak atlamaz.
- Hem erkeklerde hem kadınlarda benzer oranlarda görülür.
- Hasta bireylerin en az biri hasta bir ebeveynden doğmuştur.
Otozomal Çekinik Kalıtım Özellikleri
- Sağlıklı ebeveynlerden hasta çocuklar doğabilir (taşıyıcı ebeveynler).
- Kuşak atlama olabilir.
- Erkek ve kadınlarda benzer sıklıkta görülür.
X’e Bağlı Çekinik Kalıtım Özellikleri
- Erkeklerde daha sık görülür.
- Hasta erkeklerin kız çocukları taşıyıcı olur.
- Hasta erkek birey, hastalığı erkek çocuklarına aktaramaz (çünkü oğluna Y kromozomu verir).
Not: Eğer bir hastalık hem erkeklerde hem kadınlarda eşit oranda görülüyorsa ve kuşak atlamıyorsa, kalıtımın otozomal baskın olması güçlü bir olasılıktır. Kuşak atlıyorsa veya yalnızca erkeklerde sık görülüyorsa, çekinik ya da X’e bağlı kalıtım düşünülmelidir.