Akraba Evliliği
Akraba evliliği, kan bağı bulunan bireyler arasında yapılan evliliklere verilen addır. Özellikle birinci dereceden (amca, hala, teyze, dayı çocukları gibi) akrabalar arasında yapılan evlilikler, genetik hastalıkların ortaya çıkma riskini artırır.
Akraba Evliliğinin Genetik Sonuçları
Akraba evliliklerinde eşler arasında ortak atalar bulunduğu için, çekinik özellik taşıyan zararlı genlerin çocukta iki kopya hâlinde birleşme olasılığı artar. Böylece normalde sağlıklı taşıyıcı olan bireylerden hastalıklı çocuklar doğabilir.
- Çekinik Hastalıkların Artışı: Özellikle otozomal çekinik hastalıkların görülme sıklığı akraba evliliklerinde yüksektir.
- Sağlıklı Taşıyıcılık: Akrabalar, farkında olmadan aynı hastalık genini taşıyabilir ve bu geni çocuklarına aktarabilirler.
- Hastalıkların Erken Ortaya Çıkması: Genetik bozuklukların etkisi daha şiddetli ve erken yaşlarda görülebilir.
Akraba Evliliği ile İlişkili Hastalıklar
- Fenilketonüri (protein metabolizması bozukluğu)
- Orak hücre anemisi
- Talasemi (Akdeniz anemisi)
- Bazı kas distrofileri ve metabolik hastalıklar
- Doğuştan sağırlık veya görme bozuklukları
Akraba evliliği planlayan bireylerin genetik danışmanlık alması önerilir. Genetik taramalarla taşıyıcı oldukları hastalıklar belirlenebilir ve buna göre bilinçli kararlar alınabilir. Riskli durumlarda, doğum öncesi tanı yöntemleri ile bebeğin sağlığı kontrol edilebilir.
Not: Akraba evliliklerinde doğacak çocuklarda genetik hastalık riski toplum ortalamasına göre yaklaşık 2–3 kat daha fazladır. Ancak her akraba evliliği mutlaka hasta çocuk doğurmaz; risk artışı ihtimaldir, kesinlik değildir.