Vücudumuzu Tanıyalım
Vücudumuzu Tanıyalım | Bölüm 7: Kalp
Orijinal adı “Il était une fois” olan ve ülkemizde “Bir Varmış, Bir Yokmuş: Vücudumuzu Tanıyalım” adıyla hafızalara kazınan bu kült çizgi diziyi analiz ettiğimiz serimizin yedinci bölümündeyiz. Bu bölümde kalp, bir pompa, bir merkez, bir ritim ustası olarak karşımıza çıkıyor. Damarların sonu gelmez yollarında durmaksızın akan kan, ancak kalbin düzenli çalışmasıyla bu dolaşımı sağlayabiliyor. Animasyon, kalbi dört odacıklı yapısıyla tanıtıyor, kapakçıkları gösteriyor ve her kasılmanın vücudu nasıl etkilediğini basit ama çarpıcı görsellerle açıklıyor.
Bölümden Notlar:
- İlk olarak bazı bilim adamlarından bahsetmiştir. Örneğin, İspanyol hekim ve düşünür Michael Servetus (1511–1553), küçük kan dolaşımını ilk tanımlayan kişi olmuştur. Dini görüşleri nedeniyle sapkın ilan edilmiş, 1553 yılında Cenevre’de yakılarak idam edilmiştir.
William Harvey (1578–1657), kan dolaşımını tam ve bilimsel olarak açıklayan ilk kişidir. 1628’de yayımladığı “Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus” adlı eserinde, kanın kalpten pompalanarak atardamarlara gittiğini, toplardamarlarla geri döndüğünü ve bu dolaşımın sürekli bir döngü olduğunu ortaya koymuştur. - Ortalama insan hayatı boyunca kalbin pompaladığı kanla 200 milyon litrelik dev bir çukuru doldurabilir. Hayat boyu 3 milyar kalp atımına direnecek şekilde bir yapısı var. Yani kalp olmadan kan dolaşımı diye bir şey olmaz. Özellikleri: 10×15 santimetre ve ağırlığı 300 gram olup debisi dakikada 5 litredir. Bu ise günde 8000 litreye tekabül eder.
- Kalbin dört odacığı (iki kulakçık ve iki karıncık) tanıtılır. Kanın bu odacıklar arasındaki akışı ve kalp kapakçıklarının rolü gösterilir. Sağ karıncık, kalbin dört bölmesinden biri olup kalbin üst kısmından (baştan ve kollardan geliyor.) kan gelir. Kalpten sonra akciğere gidiyor kan.
- Büyük dolaşımdan gelirken, yani kan ayaklardan ve organlardan gelirken sağ kalbe ulaşıyor. Sonra akciğere pompalanıp oksijen yükleniliyor. Ondan sonra kan kalbin sol kısmına gidiyor. Ordan da tüm vücuda yayılıp vücudun oksijen ihtiyacı karşılanıyor.
- Küçük dolaşımda kan, akciğerlere giderken saniyede ortalama 30–35 cm yol almaktadır.
Küçük dolaşım, kalpten çıkan kirli (karbondioksitli) kanın akciğerlere giderek temizlenmesi ve tekrar kalbe dönmesi sürecidir. Kan, sağ karıncıktan çıkar, akciğer atardamarı ile akciğerlere gider, burada karbondioksiti bırakıp oksijen alır ve akciğer toplardamarı ile sol kulakçığa geri döner. Bu dolaşım, vücutta oksijen-karbondioksit değişiminin gerçekleştiği bölümdür - Enfarktüs, damarda tıkanma nedeniyle bir dokuya kan gitmemesi sonucu o dokunun ölmesidir. Kalpte olduğunda kalp krizi adını alır ve genellikle damarda yağ ve pıhtı birikmesi nedeniyle oluşur.
Kalp krizi belirtileri olarak kalpte toplu iğne gibi bir batma ve sol kolda darbe gibi ağrı şikayetleriyle gelen bir hasta animasyonda fırçalanıyor; tuz, yağ, alkol, sigara yasaklanıyoe ve rejim tavsiye ediliyor. - Kalbin en güçlü odası sol karıncıktır, çünkü temiz kanı yüksek basınçla tüm vücuda pompalar. Ondan sonra ikinci güçlü olan sağ karıncıktan 7 kat daha güçlüdür.
- Kalbin dört odacığı vardır: sağ kulakçık, sağ karıncık, sol kulakçık ve sol karıncık. Sağ kulakçık, vücuttan gelen kirli kanı toplar. Bu kan sağ karıncığa geçer ve akciğerlere gönderilir. Akciğerlerde oksijenlenen temiz kan sol kulakçığa gelir, ardından sol karıncığa geçerek tüm vücuda pompalanır. En güçlü odacık sol karıncıktır çünkü kanı tüm vücuda gönderir.
- Özetle, kalbin sağlıklı bir şekilde çalışmasının, vücudun diğer organlarına yeterli oksijen ve besin ulaşması için hayati öneme sahip olduğu vurgulanır. Koroner damarların kalp kasına oksijen ve besin sağladığı, bu damarların tıkanmasının kalp krizi riskini artırdığı belirtilir.