Apicius: Antik Roma’nın Vedat Milor’u
Tarih boyunca, Apicius tatları veya Apicius ismi, bazı Romalılar tarafından mutfakta aşırılığı temsil eden bir özlü söz olarak kullanılmış ve dilden dile aktarılmıştır. Bu yazımızda, konuyla alakalı olabildiğince detaylı bilgi vermeye çalışacağız.
Apicus Nedir veya Kimdir?
Apicius, Antik Roma döneminde yaşamış ve ünlü bir gurme olarak bilinen Marcus Gavius Apicius‘tan esinlenilerek adlandırılmış olan eski bir yemek kitabıdır. Genellikle Apicius’un kendisi tarafından yazıldığına dair yanlış bir inanış olsa da, gerçekte kitabın 4. veya 5. yüzyılda yazıldığı düşünülmektedir ve Marcus Gavius Apicius ile doğrudan bir bağlantısı bulunmamaktadır.
Marcus Gavius Apicius, zengin ve sofistike yemeklerle ün kazanmış bir Roma gurmesiydi. Onun adı, Antik Roma’nın zengin ve lezzetli mutfak kültürüyle özdeşleşen bir simge olmuş, yemeklere ve yemek pişirme yöntemlerine dair bilgisi ve tutkusuyla tanınmıştır.
Roma’nın Kraliyet döneminin başlarında yaşamış olan bu adam, sahip olduğu 100 milyonluk Roma sikkesi servetini gastronomik zevklerinin tatminine adamıştı. Öyle ki, flamingoların dillerinden yapılmış olan yiyeceklerden tutun da ballı şarapla zorla beslenen domuzların etlerine varıncaya kadar nevişahsınamünhasır yiyeceklerle ziyafetler çektiği söylenir.
Tarihçiler tarafından, damak zevkini tatmin etmek adına diyar diyar yolculuklar yapan ve bu uğurda büyük harcamalar yapmaktan kaçınmayan biri olarak anlatılır. Sırf daha lezzetli karidesler bulmak adına Libya’ya tehlikeli bir yolculuk yapıp hayati tehlike atlattığı söylenir.
Marcus Gavius Apicius’un ölümüne dair kesin bilgiler bulunmamakla beraber, ölümüyle ilgili yaygın bir anlatı vardır. Bu anlatıya göre, Apicius, aşırılıkla dolu bir yaşam sürdükten sonra, devasa servetini büyük ölçüde yemek zevki için harcamıştır. Serveti 10 milyon sikkeye düşünce, “gerçek bir gurmenin damak zevkini yaşayabilmek için bu paranın yetersiz olduğuna karar verir” ve yaşamına son verir. Geriye adını yaşatan bir yemek kitabı kalmıştır.
Apicius Tatları (De Re Coquinaria)
“Apicius” adlı yemek kitabı, Antik Roma dönemine ait yemek tarifleri, mutfak kültürü ve yemek yapım teknikleri hakkında önemli bilgiler sunar.
Bazı bilim adamları Apicius ile yemek kitabı arasında çok az bağlantı olduğunu iddia etse de, Apicius, Greko-Romen dünyasının hayatta kalan tek yemek kitabında payı olmasıyla tanınır. Bazı görüşlere göre ise bu tariflerin evindeki aşçılar tarafından yazıldığı iddia edilmektedir.
De Re Coquinaria olarak adlandırılan bu kitap, Latince “Yemek Sanatı Üzerine” anlamına gelmektedir. Antik Roma dönemindeki yemek tarifleri ve mutfak kültürü hakkında önemli bilgiler içeren kitabın adı, genel olarak “Apicius” olarak kısaltılmaktadır.
Yaklaşık 500 tarif içeren bu yemek kitabındaki tariflerin kaç tanesinin doğrudan Apicius ile ilişkilendirilebileceği konusu ise tartışmalıdır. Kitap, hazırlanacak yemek türlerine göre düzenlenmiş ve on ayrı bölümden oluşmuştur. Kitabının bilinen en eski baskıları, MS 9. yüzyıla kadar uzanmaktadır ve bu baskılar, New York City’deki Vatikan ve New York Tıp Akademisi tarafından korunmaktadır.
Yemek kitabında, aralarında balık soslu domuz parçası ve denizkestanesiyle doldurulmuş inek memesi gibi ilginç lezzetlerin bulunduğu yüksek kalite olan ve ancak lüks restoranlarda görülebilecek tarifler yer almaktadır. Şöhreti günümüzde de devam eden bu gurmenin adı, dünyanın çeşitli yerlerindeki lüks restoranların ismi olmuştur.