Metabilişsel Düşünme: Öğrenebilmeyi Öğrenmek
Metabilişsel düşünme ile, zihinsel süreçlerimize dair farkındalığımızı artırarak yaşamımızın her alanında daha bilinçli ve etkili kararlar alabilmemize olanak sağlar. Bu blog yazısında, bu önemli becerinin nasıl geliştirilebileceğine ve yaşamımıza nasıl olumlu etkiler sağlayabileceğine dair kavramları ve stratejileri ele alacağız.
Metabilişsel Düşünme Nedir?
Metabilişsel düşünme, bireylerin zihinsel süreçlerini anlamaya ve yönlendirmeye yönelik öz-farkındalık ve öz-düzenleme becerilerini geliştirerek, yaşam boyu öğrenme ve problem çözme yeteneklerini artırmaya yardımcı olur.
Zira bu süreçte kişi, zihinsel süreçlerini izler, yönetir ve düzenler. Peki bu terim bize ne gibi faydalar sunmaktadır, amiyane tabirle “Bu bizim ne işimize yarayacak?” diye sorabilirsiniz.
Aslında kolayca becerilerinizi geliştirecek, daha etkili öğrenme stratejileri seçebilecek, hedeflerinize ulaşmak için zaman ve kaynaklarını daha verimli kullanabilecek ve öğrenme süreçlerinizde sürekli iyileştirmeler yapabileceksiniz. Yani bu beceri sayesinde kişi, tabiri caize öğrenmeyi öğrenecek, doğru soruları sorabilme becerisi edinecek, problem çözme, karar verme, kritik düşünme ve yaratıcı düşünme gibi daha geniş zihinsel süreçleri başarıyla uygulayabilecektir.
Bu yapı kendi içinde iki temel bileşene ayrılır. Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibidir:
- Metakognitif bilgi
- Metakognitif düzenleme
Metakognitif bilgi, bireyin kendi düşünme süreçleri, öğrenme stratejileri ve zihinsel yetenekleri hakkında sahip olduğu bilgi ve farkındalıktır.
Metakognitif düzenleme ise bu bilgiyi kullanarak düşünme ve öğrenme süreçlerini planlama, izleme ve değerlendirme gibi yönetsel faaliyetlerle denetlemeyi ifade eder.
Konuyu bir örnek üzerinden anlatırsak sanırım ziyadesiyle anlaşılır olacaktır. Diyelim ki Ali adında bir arkadaşımız olsun. Ali’nin üniversitede okuyor olduğunu, tarih dersi aldığını ve diğer arkadaşları gibi yaklaşan bir sınavı için çalıştığını farz edelim.
İlk başlarda, sadece ders kitabını okuyarak ve notlarını gözden geçirerek çalışmış olan Ali, sınava bir hafta kala anlıyor ki bu yöntemle yeterince hızlı ve etkili öğrenemiyor.
Bu noktada Ali, metabilişsel düşünme sürecini kullanarak kendi öğrenme süreçlerini gözden geçirmeye karar vermiş olsun. Kendi zihinsel süreçlerine dikkat ederek, hangi yöntemlerin ve stratejilerin onun için en iyi çalıştığını düşünmeye başlar. Önceki deneyimlerini analiz eden Ali, sesli notlar alarak ve özetler çıkararak daha etkili öğrendiğini fark etmiştir.
Ali, metakognitif düzenleme sürecine girerek öğrenme stratejilerini yeniden değerlendirir ve düzenler. Sınav öncesi zamanını daha verimli kullanmak adına, ders kitabını okumaya ve notlarını gözden geçirmeye ek olarak, sesli notlar alıp özetler çıkarmaya başlıyor. Ayrıca, kendi öğrenme sürecini izlemek ve değerlendirmek için kendisine dikat ediyor, böylece eksiklerini tespit edebilir ve gelişim sağlayabilir.
Sonuç olarak, Ali’nin yeni stratejileri ve sürekli öz-değerlendirme sayesinde sınavda daha başarılı olması beklenir. Bu örnek, bireylerin kendi düşünme süreçlerinin farkında olup bu süreçleri yöneterek daha etkili öğrenme stratejileri geliştirebileceğini gösterir.
Özetle, metabilişsel düşünme, kişinin kendi düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını anlamasını ve yönetmesini sağlayan bir süreçtir. Bu süreç, hem kişisel gelişim hem de öğrenme ve öğretme sürecinde önemli bir rol oynar.
