Türkçe
Ünsüz Sertleşmesi (Ünsüz Benzeşmesi)
Türkçe bir kelimenin sonuna sert ünsüzlerden biri (f, s, t, k, ç, ş, h, p) varsa ve bu kelimeye yumuşak ünsüzle (b, c, d, g) başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki ünsüz de sertleşir. Bu olaya ünsüz sertleşmesi denir.
Sertleşen eklerde yumuşak ünsüzler, sırasıyla şu hale gelir: b → p
c → ç
d → t
g → k
c → ç
d → t
g → k
Örnek kelimeler:
- kitap + cı → kitapçı
- saf + ca → safça
- kümes + de → kümeste
- bit + gi → bitki
- laf + cı → lafçı
- bit + gin → bitkin
- biç + di → biçti
- şaş + gın → şaşkın
- sabah + cı → sabahçı
- kitap + dan → kitaptan
- Irak + dan → Irak’tan
- Konuş + du → konuştu
Ünsüz sertleşmesi, kelimenin kendi yapısında yoktur; yalnızca ek geldiğinde oluşur. Yani sonradan meydana gelen bir ses olayıdır.
Matematiksel terimlerde ünsüz sertleşme görülmez. Örneğin; üçgen, dörtgen, beşgen.
Sayılar rakamla yazıldığında da bu kurala uyulmalıdır. Eğer rakamın okunuşu sert ünsüzle bitiyorsa, ek de sertleşmelidir.
- 11:55 + den → 11:55′ten
- 1993 + te → 1993′te
-de/-da bağlacı ayrı bir kelime olduğu için sertleşme kuralı aranmaz.
- Gelsek de gitsek de fark etmez.
- Yapmasak da olur.