Sağlık

Hedonik Uyum: Neden Mutluluk Her Daim Sürmez?

Yaşamlarımız boyunca karşılaştığımız pek çok olay ve değişiklik, hepimizin sürekli bir dengede kalmak adına başvurduğu, oldukça etkileyici bir adaptasyon mekanizmasıyla, hedonik uyum ile karşılanır.

Hedonik Uyum Nedir?

Önce biraz ağladılar ama alıştılar şimdi. Aşağılık insanoğlu her şeye alışır.

Suç ve Ceza, Dostoyevski

Hedonik uyum (İngilizce: hedonic adaptation), insanların zaman içinde yaşamlarındaki olumlu veya olumsuz olaylara adaptasyon sağlayarak, yaşam memnuniyeti ve mutluluk seviyelerini nispeten sabit tutma eğilimidir. Bu kavram, insanların yaşamlarındaki büyük değişikliklere bile alışabileceklerini ve sonunda başlangıçtaki duygu durumlarına dönebileceklerini ifade eder.

Bu durumu yansıtan en bilindik örnek piyango üzerinden verilebilir. Varsayalım ki, piyango oynadınız ve lotodan 10 milyon kazandınız. Böylesi bir durumda kendinizi nasıl hissederdiniz bir düşünün. Muhtemelen sizi mutlu edecek eylemler yapardınız ama konumuz bu eylemlerin ne olduğu değil. Düşündüğünüzü varsayıp göre bir başka soruyu yöneltmek istiyorum; “Ne zamana kadar kendinizi o histe kalacak şekilde yorumlayabilirsiniz?” Bu his sizi yıllarca sürecek bir mutluluğa itecek midir?

Bu sefer de tam tersi bir varsayım yapalım; telefonunuz çaldı ve hayatınızda olmazsa olmaz dediğiniz bir kişinin vefat ettiğini öğrendiniz. Böylesi bir durum karşısında kendinizi nasıl hissederdiniz ve ne kadar süre boyunca bu hislerinizi sürdürebilirsiniz?

Bu soruya cevap arayan Harvard Üniversitesinden psikolog Daniel Gilbert, loto kazananları inceledi ve lotodan kazanılan mutluluk etkisinin ortalama üç ay sonra söndüğünü tespit etti.

Yani bu demektir ki lotodan kazandığınız paranın bankanıza yatmasından bir süre sonra edindiğiniz mutluluğunuz sönümlencek ve daha öncesinde ne kadar mutlu ya da mutsuzsanız yine o ölçüde mutlu ya da mutsuz olacaksınız.

Benzer durum kötü senaryolar için de geçerlidir. Başımıza gelebilecek pek çok kötü senaryoda, edineceğimiz hislerin uzunluğunu ve yoğunluğunu sürekli hissedecekmişiz gibi zannederiz. Ancak belirli bir süre sonra tekrar normal modumuza dönmekteyiz.

Eninde sonunda sevinçlerimiz ve üzüntülerimiz sönümlenecek ve normal hali neyse o aralığa yakınlaşacaktır. Kişi, yaşadığı olaylara karşı adapte olabilmesi sayesinde, nihayetinde aynı mutluluk ve hüzün seviyeine geri dönecektir.

Hedonik Uyum (Hedonic Adaptation)

Peki ne yapmak sizleri mutlu ediyor? Yapılan araştırmalar, kadınlarda meme estetiği yaptırmanın genel bir mutluluk etkisi sağladığını belirtirken, erkeklerde ise mesleki statünün bu tarz bir etkiye sebep olduğunu söylemekte. Tabii erkeklerde bu durumun geçerli olması için sahip oldukları karşılaştırma grubunu değiştirmemesi gerekiyor. Halihazırda çalıştığı şirkette rütbe alıp çalışma ortamını değiştiyorsa, mutluluk etkisi çok daha kısa süreli oluyor.

Araştırmalar, tam tersi bir şekilde mutsuzluk sağlayan şeyler nedir sorusuna ise “ev-iş arası yolculuk” cevabını bulmuştur. İnsanların işe gidip gelme olayına bir türlü alışamıyorlarmış.

Çalışıyoruz ve yükseliyoruz, bunun sonucunda kendimize daha çok ve daha güzel şeyler alsak da bir türlü o beklediğimiz tatminkarlığı yaşayamıyoruz. Peki neden mi? Aslında mutluluk genel hatlarıyla genetik bir şeydir. Yani insan ya mutludur ya da değildir.

1980’li yıllarda başlayan çalışmalar, çevresel faktörlerin mutluluk seviyemizi çok az etkilediğini ortaya çıkardı. Zira her ne kadar gelir seviyesi, eğitim durumu, sağlık durumu, fiziksel güzellik gibi koşullar insanlar için yeterli gibi görünse de mutluluğa olan katkısının pek fazla olmadığını ortaya çıkardı.

Nasıl Mutlu Olabiliriz?

Özetle hedonik uyum, adaptasyon yeteneğimizle doğru orantılı bir şekilde çevreye karşı dengeleyici bir etkiye sahiptir. Bazı ipuçlarından yararlanarak hayatımızı çevresel faktörlerin etkilerine karşı hazırlayabilir, mutluluğumuzu daha dengeli sınırlara çekebiliriz.

Hedef belirleme: Hedeflerinizi ve değerlerinizi belirleyin, böylece yaşamınızın amacına ve yönüne odaklanabilirsiniz. Hedeflerinize ulaşmak için düzenli olarak ilerleme kaydedin ve başarılarınızı kutlayın.

Sosyal bağlantılar kurma: İnsanlar sosyal varlıklardır ve başkalarıyla anlamlı ilişkiler kurarak mutluluk seviyelerini artırabilirler. Ömürlük arkadaşlar edinip aileniz ile geçirdiğiniz zamanı iyileştirin, yeni insanlarla tanışabileceğiniz topluluk etkinliklerine katılın

Şükran duyma: Hayatınızdaki güzellikleri ve başarıları düşünerek şükran duyun. Günlük yaşantınızdaki küçük mutlulukları ve olumlu olayları fark edin. Aşırı veya sürekli mutluluk arayışları yerine yaşadıklarınızı sindirmeye odaklanın.

Kararınca maddiyat: Gelirlerinizi ve giderlerinizi dengelemeye çalışın. Maddi şeylerden yalnızca kısa süreli beklentilerde olun. Gelirinizin bir kısmını kaybetseniz bile arzularınıza en yakın gelen şeyleri yapmaktan çekinmeyin.

Stresle başa çıkma: Stres yönetimi becerileri geliştirin ve zamanınızı, enerjinizi ve duygularınızı dengeli bir şekilde yönetin.

Yardımseverlik ve başkalarına destek olma: Başkalarına yardım etmek ve onlara destek vermek, hem onların hayatını iyileştirebilir hem de sizin mutluluk ve yaşam memnuniyetinizi artırabilir.

İş ve yaşam dengesi: İş ve özel yaşam arasında sağlıklı bir denge sağlayarak, yaşam kalitenizi ve mutluluğunuzu artırabilirsiniz. İşe fazla odaklanmak yerine, sevdiklerinizle zaman geçirin ve hobilerinizi sürdürün. Ayrıca ev-iş arası yol kahrı çekmeyeceğiniz bir güzergahta yaşayın.

Sağlığınıza önem verin: Fiziksel ve zihinsel sağlık, yaşam kalitesi ve mutluluğun önemli bileşenleridir. Düzenli egzersiz yapın, dengeli ve sağlıklı beslenin, uyku düzenize özen gösterin.

Kendinize kaliteli zaman ayırın: Uzun süreli olumlu etkiler zamanınızı nasıl geçirdiğinizle bağlantılıdır. Kendinize mümkün olduğu kadar faydalı kullanabileceğiniz zaman ve bağımsızlık sağlayın.

Sonuç olarak, hedonik uyumun etkilerinden faydalanarak daha mutlu bir yaşam sürdürmek için, yaşamınızdaki olumlu değişikliklere ve deneyimlere odaklanmanız, hedeflerinize ulaşma çabalarınızı sürdürmeniz, sosyal bağlantılar kurmanız, stresle başa çıkma becerilerinizi geliştirmeniz ve sağlığınıza önem vermeniz önemlidir. Bu stratejiler, hedonik uyuma rağmen yaşam memnuniyetinizi ve mutluluğunuzu artırmaya yardımcı olacaktır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu