Türk-İslam Devletlerinde Devlet Yönetimi

Türk-İslam devletlerinde, İslamiyet öncesi Türk devletlerinde görülen şeylerden bazıları yine görülmeye devam etmiştir.

Memlükler hariç, Türk-İslam devletlerinde hükümdarın yönetme yetkisini Tanrı’dan aldığına inanılan “kut inancı” devam etmektedir.

Şehzadeler, yönetim tecrübesi kazanmak için taşrada “Melik” unvanıyla görevlendirilir ve rehberlik için “Atabey” atanır.

Devlet Yönetimi ve Hâkimiyet Sembolleri

Terim	Anlamı
Örgin	Taht
Hutbe	Hutbe okutmak
Çetr	Çadır, şemsiye
Tuğ	Sancak
Para	Para basmak
Otağ	Çadır
Nevbet	Davul
Ferman	Kanun
Alem	Bayrak
Tıraz	Kaftan
Hilat	Halifenin hediyesi
Menşur	Halifenin onayı
Asa	Halifenin yolladığı değnek

Devlet ve Saray Görevlileri

Görev	Açıklama
Melik	Hanedan üyesi vali
Şıhne	Sıradan vali
Amil	Vergi memuru
Amid	Sivil yönetici
Muhtesip	Çarşı-pazar görevlisi
Ulak	Haberci
Naip	Vekil
Hacibü’l-Hüccab	Saray teşkilatında birimler arası ilişkileri düzenler
Camedar	Padişahın giyiminden sorumlu
Emir-i Candar	Padişahın saraydaki koruması
Çeşnigar	Padişahın yemeğinden sorumlu
İdişçibaşı	İçeceklerden sorumlu
Alemdar	Bayrak ve sancaklardan sorumlu
Abdar (Tasdar)	Padişahın abdest almasına yardım eder
Kapucubaşı	Sarayın günlük işlerinden sorumlu
Serhenk	Hükümdara yol açan kişi
Emir-i Şikar	Av işiyle ilgilenir
Kıssadar	Hükümdara dilekçe sunan kişi
Devetdar	Hükümdarın yazı işlerinden sorumlu
Emir-i Ahur	Binek hayvanların bakımından sorumlu
Emir-i Hares	Saraya karşı suç işleyenleri bulup cezalandırır

Divan Çeşitleri

Divan	Görevi
Divan-ı İstifa	Mali işlerden sorumlu. Başkanı “Müstevfi”dir.
Divan-ı Arz	Askerî işlerden sorumlu. Başkanı “Emir-i Arz”dır.
Divan-ı İşraf	Mali ve idari denetim yapar. Başkanı “Müşrif”tir.
Divan-ı İnşa	İç ve dış yazışmalardan sorumlu. Başkanı “Tuğrai” veya “Münşi”dir.
Divan-ı Berid	Haberleşme birimi.
Divan-ı Mezalim	Hükümdar önderliğinde toplanır ve siyasi davalara bakılır.
Niyabet-i Saltanat	Hükümdar merkezde olmadığı zamanlarda toplanır. Başkanı “Naip”tir.